1

TELETRANSMISJA - TORY KABLOWE

1. Określenia
Przyłącze abonenckie - część toru abonenckiego zawarta pomiędzy zakończeniem linii rozdzielczej a gniazdkiem abonenckim.
Sieć przyłączeniowa (instalacyjna) - sieć przyłączy abonenckich.
Łącze abonenckie (linia abonencka) - łącze pomiędzy gniazdkiem abonenckim a przełącznicą centrum telekomunikacyjnego.
Łącze abonenckie naturalne - łącze abonenckie w paśmie naturalnym.
Łącze abonenckie multipleksowe - łącze abonenckie w systemie multipleksowym.
Sieć dostępowa - sieć łączy abonenckich.
Linia dostępowa - linia pomiędzy puszką (skrzynką) kablową abonencką a przełącznicą centrum telekomunikacyjnego.
Linia magistralna - część linii dostępowej zawarta pomiędzy szafką kablową a centrum telekomunikacyjnym.
Linia rozdzielcza - część linii dostępowej zawarta pomiędzy puszką (skrzynką) abonencką a szafką kablową.
Sieć magistralna - sieć linii magistralnych.
Sieć rozdzielcza - sieć linii rozdzielczych.
Linia kablowa miejscowa - linia składająca się z połączonych wzdłużnie odcinków kabli miejscowych zainstalowanych w kanalizacji kablowej, w ziemi lub nad ziemią, a także w budynkach, zawarta między łączówką przełącznicy głównej a gniazdkiem telefonicznym abonenckim (linia abonencka), bądź między łączówkami przełącznic głównych dwóch central lub centrali i koncentratora, reduktora centrali abonenckiej (linia międzycentralowa).
Sieć kablowa miejscowa - układ pewnej liczby linii kablowych miejscowych.
Linia (kablowa) instalacyjna (kabel instalacyjny) - linia łącząca puszkę kablową (skrzynkę, słupek, szafkę) ze stacją abonencką.
Sieć abonencka - część sieci miejscowej na odcinku od centrali telefonicznej do stacji abonenckiej.
Telekomunikacyjny kabel miejscowy - kabel o budowie i właściwościach określonych w normie ZN-96/TP S.A.-029, przeznaczony do budowy linii kablowej miejscowej w terenie, zakończenia tej linii w budynkach (kabel zakończeniowy), do przyłączenia urządzeń stacyjnych (kabel stacyjny) i wykonania instalacji abonenckich (kabel instalacyjny).
Obudowa zakończenia kablowego - szafka, skrzynka, puszka, słupek, mieszczące w sobie zakończenia (łączówki, głowice) kablowe.
Przełącznica główna (PG) - przełącznica telekomunikacyjna, na której znajdują się zakończenia wszystkich torów przewodowych doprowadzonych do centrali miejscowej lub do innego zespołu urządzeń telekomunikacyjnych, i która jest głównym miejscem połączeń i przełączeń między kablami liniowymi i stacyjnymi.
Gniazdko przyłączeniowe (abonenckie) - obudowa mieszcząca zakończenie kabla instalacyjnego i ewentualne urządzenia zabezpieczające (ochronnik), służące do przyłączenia stacji abonenckiej w pomieszczeniu abonenta.
Stacja abonencka - aparat lub zespół aparatów nadawczo-odbiorczych dostosowanych konstrukcyjnie do pełnienia wymaganych usług telekomunikacyjnych.
Odgromnik - element zabezpieczający przed przepięciami.
Bezpiecznik - element zabezpieczający przed przetężeniami.
Ochronnik - urządzenie (na ogół czwórnik z końcówkami uziemiającymi), stanowiące zabezpieczenie ludzi i urządzeń przed szkodliwymi (niebezpiecznymi, zakłócającymi) przebiegami elektrycznymi (przepięciami, przetężeniami i zakłóceniami radiowymi), zawierające odgromniki, bezpieczniki, warystory itp.
Ochronnik przepięciowy - ochronnik stanowiący zabezpieczenie ludzi i urządzeń przed przepięciami.
Ochronnik przetężeniowy - ochronnik stanowiący zabezpieczenie ludzi i urządzeń przed przetężeniami.
Ochronnik przepięciowo-przetężeniowy - ochronnik stanowiący zabezpieczenie ludzi i urządzeń przed przepięciami i przetężeniami.
Bezpiecznik samoregulujący się - bezpiecznik, który po zniknięciu przetężenia i ostygnięciu powraca do stanu początkowego.
Tor (miedziany) abonencki - para żył miedzianych w kablach połączonych wzdłużnie, zawarta pomiędzy łączówką przełącznicy głównej a gniazdkiem abonenckim.
Tor (miedziany) międzycentralowy - para żył miedzianych w kablu międzycentralowym zawarta pomiędzy łączówkami przełącznicy głównej dwóch central lub centrali i koncentratora bądź centrali abonenckiej.
Długość trasowa linii kablowej lub jej odcinka - długość przebiegu trasy linii lub jej odcinka mierzona wzdłuż i równolegle do ułożonego kabla, bez uwzględnienia falowania i zapasów kabla.
Długość elektryczna linii kablowej lub jej odcinka - rzeczywista długość zmontowanego kabla z uwzględnieniem falowania, zapasów i długości włączonych zespołów wydłużających (w liniach pupinizowanych).
Rezystancja toru (rezystancja pętli) - rezystancja jednostkowa toru, wyrażona w omach na kilometr, pomnożona przez długość elektryczną linii kablowej, wyrażoną w kilometrach. Dla linii zestawionej wzdłużnie z odcinków linii o różnych torach rezystancję toru oblicza się jako sumę arytmetyczną rezystancji poszczególnych odcinków linii.
Tłumienność (falowa lub głośności) toru - jednostkowa tłumienność (falowa lub głośności) toru, wyrażona w decybelach na kilometr, pomnożona przez długość elektryczną linii kablowej, wyrażoną w kilometrach. Dla linii zestawionej wzdłużnie z kabli o różnych torach tłumienności toru oblicza się jako sumę arytmetyczną tłumienności poszczególnych odcinków linii, bez uwzględniania dodatkowej niewielkiej tłumienności wynikającej z niedopasowania falowego poszczególnych odcinków linii (zasada addytywności).
Tłumienność odniesienia głośności (tłumienność głośności) - wielkość wyrażona w decybelach, charakteryzująca tłumienność dźwięków mowy przesyłanych przez badany czwórnik (np. aparat telefoniczny w kierunku nadawczym lub odbiorczym, tor, cały łańcuch telefoniczny). Tłumienność głośności L określa się jako różnicę:

_
L = L-L_o

gdzie:
_
L - średnia ważona tłumienności skrośnych badanego czwórnika w określonym paśmie częstotliwości,
L_o - ustalona przez CCITT, wyrażona w decybelach, wartość charakteryzująca wzorzec telefonometryczny, inny dla każdego z wymienionych rodzajów czwórników.

Tłumienność głośności jest wyznaczana metodą określoną w zleceniu P.79 CCITT (Księga Niebieska, tom V, Genewa 1989 r.). Do celów projektowania i eksploatacji jako tłumienność głośności przyjmuje się tłumienność falową toru dla częstotliwości 1020 Hz.
Tłumienność wynikowa łącza - wielkość wyznaczona na podstawie różnicy dwóch poziomów sygnału sinusoidalnego o określonej częstotliwości, a mianowicie poziomu wytwarzanego przez generator normalny obciążony miernikiem poziomu o rezystancji 600 Om oraz poziomu występującego na końcu łącza obciążonego tym miernikiem przy zasilaniu początku łącza generatorem normalnym bez jego przeregulowania (wyrażona w decybelach).
Warunki znamionowe tłumienności głośności - określone wg obowiązujących zaleceń CCITT G.111 i G.121 (Księga Niebieska, Genewa 1989 r.). Dotyczą one pasma telefonicznego naturalnego, tj. pasma 300-3400 Hz.
Szumy - skażenia sygnału powodowane oddziaływaniem na drogę sygnału źródeł energii innych niż źródło wiadomości oddziałujące na aparat przetwórczy.
Pasmo telefoniczne - pasmo częstotliwości kanału telefonicznego naturalnego zawarte w zakresie od 300 do 3400 Hz.
Pozostałe określenia - wg PN/T-01001, PN/T-01002, PN/T-01003, KPT-92 oraz ZN-96/TP S.A.-027.

2. STRUKTURA I SKŁADNIKI TORU MIEDZIANEGO ABONENCKIEGO I MIĘDZYCENTRALNEGO
Przykład toru abonenckiego
Przykład toru abonenckiego (linii kablowej miejscowej) przedstawia poniższy rysunek:

wpe1.jpg (11531 bytes)

2.3. Struktura torów
Tory abonenckie i międzycentralowe powinny być możliwie jednorodne, tzn. składać się z odcinków kabli o jednakowych torach i zawierać jak najmniejszą liczbę punktów połączeniowych.

2.4. Złącza i łączówki
Występujące w torze abonenckim zawartym między łączówką przełącznicy głównej a gniazdkiem abonenckim, elementy do łączenia żył kablowych (złącza i łączówki) i inne (ochronniki, uziomy itp.) powinny spełniać wymagania wg odpowiednich norm, z uwzględnieniem zasad wyboru określonych w ZN-96/TP S.A.-027.

2.5. Kable dla systemów cyfrowych
W liniach międzycentralowych i magistralnych przewidzianych dla systemów cyfrowych zaleca się stosowanie kabli o skręcie parowym lub kabli z wiązkami dla przeciwnych kierunków transmisji przedzielonych ekranem, bądź kabli światłowodowych.

2.6. Przeciwdziałanie powstawaniu podwyższonego poziomu szumów
Elementy składowe sieci powinny być tak skonstruowane, aby wykluczały możliwość powstawania podwyższonego poziomu szumów w torach międzycentralowych i abonenckich.
W szczególności powinny zapewnić:

maksymalną ochronę przed zawilgoceniem sieci powodującym pogorszenie rezystancji izolacji, rozsymetryzowanie i wzrost poziomu szumów,
wyeliminowanie złych styków, np. utleniających się styków w szafkach kablowych, generujących wskutek zjawiska półprzewodnictwa szumy wywołane drganiami styków.

3. REZYSTANCJA TORÓW
Rezystancja torów międzycentralowych o abonenckich nie powinna przekraczać wartości wynikających z zastosowanego systemu central.
Dopuszczalne rezystancje torów dla najczęściej spotykanych typów central podano w tablicy 1.

Tablica 1

Lp.	Rodzaj toru	Dopuszczalna rezystancja dla central typu ^{1) 2)} w omach
Lp.	Rodzaj toru	32A-A	32A-B	K-66	PC 1000C	ARF102	E-10
1.	Tor abonencki (bez aparatu)	1000	1000	1200	1200	1200	1200
2.	Tor międzycentralowy z zestawem połączeniowym o jednym łączu	1300	1500	3000	2000	2000	³⁾
3.	Tor międzycentralowy przy zestawie dwóch łączy: suma rezystancji torów rezystancja jednego toru	1400 800	1600 800	3000	2000	2000	³⁾
4.	Tor międzycentralowy przy zestawie z trzech łączy: suma rezystancji torów rezystancja jednego toru	1200 700	1400 700	3000	2000	2000	³⁾
5.	Tor między centralą miejscową a centralą międzymiastową U-65 zlokalizowaną w oddzielnym budynku	800	1000	1000	1000	1000	³⁾
6.	Tor między centralą miejscową a ACMM	1300	1500	1500	2000	1500	³⁾
¹⁾ Podane wartości obowiązują przy współpracy central tego samego typu. Dopuszczalne rezystancje torów międzycentralowych między centralami różnych systemów i typów określa ten typ centrali, który dopuszcza wartości mniejsze. ²⁾ Dla innych typów central telefonicznych odpowiednie wartości należy ustalać indywidualnie na podstawie instrukcji fabrycznych. ³⁾ Wartości rezystancji dla central systemu E-10 nie normuje się, ponieważ stosuje się łącza systemów cyfrowych. Dopuszczalne pojemności toru należy ustalać zgodnie z BN-78/8984-27, np. dla toru abonenckiego i central systemu Strowgera 0,5 μF, dla pozostałych typów central 1 μF.

Przy obliczaniu rezystancji torów można przyjmować następujące wartości rezystancji jednostkowej (przy temperaturze 20°C) w zależności od średnicy żył w kablach typu miejscowego:

0,4 mm - 300 Ω/km,
0,5 mm - 191,8 Ω /km,
0,6 mm - 133,2 Ω /km,
0,8 mm - 73,6 Ω /km

oraz w wypadku stosowania np. przewodów radiofonicznych lub kabli typu TKD:

0,9 mm - 57,8 Ω /km,
1,2 mm - 32,5 Ω /km.

W związku z powyższym dobór średnic żył w kablach powinien być następujący:

w kablach magistralnych i rozdzielczych zaleca się średnice żył 0,4 i 0,5 mm, z dopuszczeniem w uzasadnionych technicznie wypadkach średnic żył 0,6 i 0,8 mm;
w kablach strefowych i międzycentralowych zaleca się średnice żył 0,5, 0,6 i 0,8 mm;
do pojedynczych połączeń abonentów oddalonych od centrali dopuszcza się stosowanie kabli lub przewodów XRPX lub YRPX z żyłami o średnicy 0,9 mm;
przy braku możliwości spełnienia warunków, przede wszystkim w liniach strefowych, należy zastosować kable światłowodowe;
w wyjątkowych wypadkach, uzasadnionych technicznie i ekonomicznie, przy braku możliwości spełnienia warunków przez kable typu miejscowego, dopuszcza się zastosowanie kabli typu dalekosiężnego (TDK).

4. TŁUMIENNOŚĆ TORÓW
4.1. Wymagania podstawowe
Tory strefowe, międzycentralowe i abonenckie powinny spełniać wymagania dotyczące tłumienności głośności wg Krajowego Planu Transmisji KPT-92 dla Sieci Telefonicznej, stanowiącej załącznik nr 3 do Rozporządzenia Ministra Łączności z dnia 16 lipca 1993 r.

4.2. Podstawowe wymagania szczegółowe
4.2.1. Tłumienność głośności
W szczególności należy przyjmować, że dla każdego abonenta centrali sieci użytku publicznego lub centrali zakładowej:

tłumienność głośności układu krajowego nie powinna przekraczać:

w nadawczym kierunku transmisji 20 dB względem WAPK (wirtualny analogowy punkt komutacji) lub 16,5 dB względem PPC (punkt pomiarowy w centrali cyfrowej);
w odbiorczym kierunku transmisji 9 dB względem WAPK lub 12,5 dB względem PPC;

wartość minimalna tłumienności głośności w nadawczym kierunku transmisji nie może być mniejsza od 2 dB względem WAPK lub -1,5 dB względem PPC;
tłumienność głośności dowolnego łańcucha telefonicznego w Polsce nie powinna przekraczać 29 dB w łańcuchu z analogowymi aparatami telefonicznymi;
w łańcuchu całkowicie cyfrowym tłumienność głośności łańcucha powinna wynosić 10 dB.

4.2.2. Zasady ustalania wartości tłumienności głośności
Dla celów projektowania i eksploatacji sieci należy przyjmować następujące zasady ustalania wartości tłumienności głośności:

aparatów telefonicznych - wg wyników pomiarów obiektywnych wykonanych zgodnie z zaleceniami CCITT P.79,
torów kablowych stosowanych w sieciach miejscowych - jako równą ich tłumienności falowej przy częstotliwości 1020 Hz (wg CCITT P.79),
łączy telefonicznych akustycznych, nośnych analogowych bądź cyfrowych, tłumików, przejść przez centrale telefoniczne itp. elementów o niewielkich praktycznie zniekształceniach tłumieniowych - jako równą ich tłumienności wynikowej przy f=1020 Hz.

W tablicy 2 podano wartości jednostkowej tłumienności falowej najczęściej spotykanych torów kablowych sieci miejscowej (niepupinizowanych) dla częstotliwości 1020 Hz w temperaturze 20°C.
Podane wartości można wykorzystać przy projektowaniu sieci i w jej eksploatacji.
W tablicy 2 uwzględniono również spotykane w sieci miejscowej typowe tory kabli TKD.

4.2.3. Tłumienność głośności układu lokalnego całkowicie cyfrowego
Tłumienność powinna wynosić (względem PPC):

w kierunku nadawczym - wartość znamionowa +8 dB +/- 2 dB,
w kierunku odbiorczym - wartość znamionowa + 2 dB +/- 2dB.

4.2.4. Tłumienność głośności łącza abonenckiego
Tłumienność do centrali miejscowej w sieci użytku publicznego, zrealizowanej w systemie naturalnym, nie może w stanie docelowym przekroczyć wartości 8,5 dB.

Tablica 2

Typ kabla	Średnica żył Cu (mm)	Tłumienność jednostkowa alfa_20'(dB/km)
Kabel miejscowy wg ZN-96/TP S.A.-029	0,4	1,90
Kabel miejscowy wg ZN-96/TP S.A.-029	0,5	1,52
Kabel miejscowy wg ZN-96/TP S.A.-029	0,6	1,27
Kabel miejscowy wg ZN-96/TP S.A.-029	0,8	0,94
Kabel TKD, C=26,5 nF/km	0,9	0,61
Kabel TKD, C=38,5 nF/km	0,9	0,73
Kabel TKD, C=26,5 nF/km	1,2	0,46
Kabel TKD, C=38,5 nF/km	1,2	0,55
Tłumienność jednostkową alfa w temperaturze T różnej od 20°C należy obliczyć z zależności: alfa_T = alfa₂₀ [1+0,00393 (T-20°C)]

4.2.5. Tłumienność głośności układów sieci miejscowej
Poszczególne układy sieci miejscowej, z uwzględnieniem układów naturalnych, cyfrowych i mieszanych powinny spełniać szczegółowe warunki dotyczące tłumienności głośności podane w KPT-92.

5. SZUMY
Psofometryczna moc szumów w zestawach łączy i ich elementach nie powinna przekraczać wartości dozwolonych wg CCITT G.103, G.123 i CCITT - R 395.
Psofometryczna moc szumów, w szczególności w sieci miejscowej, nie powinna przekraczać wartości:

w akustycznym kanale cyfrowym, niezależnie od długości, 320 ,W0p (-65 dBm0p),
w łączu abonenckim (wartość w centrali miejscowej sieci użytku publicznego na przełącznicy głównej) 500 pW0p (-63 dBm0p),
w łączu naturalnym niewzmacnianym międzycentralowym 100 pW0p (-70 dBm0p),
w sieci wewnątrzzakładowej - wartość w centrali użytku publicznego na przełącznicy głównej 600 pW0p (-62 dBm0p).

Podane wartości stanowią maksymalne dopuszczalne wartości psofometrycznej mocy szumów, będące mocą średnią jednogodzinną w ciągu dowolnej godziny lub mocą jednominutową w czasie nie dłuższym od 20% czasu dowolnego miesiąca.

6. PRZEPIĘCIA I PRZETĘŻENIA
Wartości dopuszczalnych przepięć i przetężeń na końcach toru abonenckiego nie powinny być większe niż:
1500 V przy wzroście napięcia w ciągu 1 (mikro)s, 2A w ciągu 1,5 s.
Ochronniki przełącznicowe, liniowe i abonenckie należy stosować zgodnie z ZN-96/TP S.A.-036.

7. PASMO TELEFONICZNE
Pasmo przesyłanych częstotliwości w łączach telefonii naturalnej (pasmo telefoniczne) powinno zawierać się w granicach od 300 do 3400 Hz.
Zniekształcenia tłumieniowe łączy nośnych analogowych i cyfrowych, zniekształcenia kwantyzacji, opóźność sygnału, przeniki, impedancja i dopasowanie elementów sieci, symetria względem ziemi i inne parametry powinny zawierać się w granicach określonych w KPT-92.

powrót