Programatory
WYBIERANIE PROGRAMÓW
W celu wybrania określonych kanałów lub programów należy doprowadzić do diod pojemnościowych, zapewniających przestrajanie
w obrębie poszczególnych zakresów, właściwe dla tych kanałów lub .programów napięcia stałe. Ponadto należy dokonać
przełączeń umożliwiających wybór zakresu, w którym znajduje się żądany kanał.
Zasadę takiego wybierania kanałów lub programów można najlepiej wyjaśnić na
podstawie działania zespołu włączająco-programującego,
realizującego wybranie żądanego kanału za pomocą mechanicznych przełączników
klawiszowych. Zespół dostrojenia składa się z sześciu potencjometrów dostrojczych, ukrytych zwykle za płytą frontową
odbiornika oraz z sześciu odpowiadających im przełączników. W zależności od
wybranego zakresu przełączniki
te muszą być ustawione w położeniu V=VHF lub też U=UHF.
Po wciśnięciu wybranego klawisza w zespole przełączników klawiszowych
dochodzi w zależności od wcześniejszego zaprogramowania właściwego przełącznika
V/U do podania zasilającego napięcia
o wartości +12 V do części VHF lub też do części UHF głowicy w.cz.,
przygotowując ją do odbioru w wybranym zakresie. Następnie dokonuje się
dostrojenia do żądanego kanału za pomocą potencjometru odpowiadającego
wciśniętemu klawiszowi. Ukryte pod
klapką przykrywającą zespół dostrojenia niewielkie skale, umieszczone obok
każdego z potencjometrów dostrojczych, ułatwiają przeprowadzenie tej czynności,
informując o kierunku przestrajania. Po uzyskaniu zadowalającego dostrojenia do
żądanego kanału zamyka się klapkę przykrywającą zespół dostrojenia. Ilekroć
dojdzie następnie do wciśnięcia zaprogramowanego w ten sposób klawisza wyboru programu, na ekranie odbiornika pojawi
się zawsze ten sam, określony wcześniej program. Napięcie zasilające
potencjometry dostrojcze jest stabilizowane na poziomie +28 V, co sprawia, że
wahania napięcia zasilającej sieci prądu zmiennego nie zakłócają dostrojenia
odbiornika do wybranego kanału.
scalonych SAS 560 i SAS 570
Zestawy mechanicznych przełączników stosowane w celu określenia programu
odbieranego przez głowicę w.cz. wymagają użycia pewnej siły podczas ich obsługi. Konieczne
jest bowiem nie tylko wciśnięcie wybranego klawisza w celu włączenia odpowiadającego mu przełącznika, ale także
wywarcie pewnego nacisku na listwę blokującą włączony uprzednio przełącznik,
tak aby mógł on wrócić do spoczynkowej pozycji
wyjściowej. Starszym osobom trudno jest niejednokrotnie posługiwać się tego
typu przełącznikami mechanicznymi. Ponadto, w przypadku każdego
ruchomego zespołu mechanicznego, występuje niebezpieczeństwo przedwczesnego
zużycia, szczególnie duże w razie niezbyt
delikatnej obsługi. Z tego powodu opracowano zespoły przełączające, które w
następstwie zwykłego dotknięcia palcem (rys. 3.43) powodują zadziałanie
przełączników elektronicznych, dołączających do
głowicy właściwy dla żądanego kanału potencjometr dostrojczy
i odłączający ponadto potencjometr dostrojczy
dołączony uprzednio. Odpowiada to więc mechanicznemu odblokowaniu wciśniętego
wcześniej klawisza. W celu realizacji tych funkcji opracowano układy scalone typu SAS 560 oraz SAS 570. Zbudowane są one w taki sam sposób i każdy z tych układów umożliwia wybieranie jednego spośród czterech
kanałów. Układ typu SAS 560 wyróżnia się jedynie dodatkowym stopniem, który
powoduje, że po włączeniu odbiornika wyłącznikiem sieciowym następuje zawsze
samoczynne włączenie pierwszego kanału, gdyż po
wyłączeniu zasilania odbiornika cały zespół przełączający wraca zawsze do
położenia spoczynkowego. Bez tego dodatkowego
stopnia należałoby zatem przy każdym włączeniu odbiornika użyć najpierw
wyłącznika sieciowego, a zaraz po nim wybrać na
zespole przełączającym żądany kanał, ponieważ w przeciwnym przypadku na ekranie
odbiornika nie pojawiłby się żaden obraz.
Na
rysunku przedstawiono schemat ideowy pierwszego stopnia układu scalonego SAS
560 wraz z dołączonymi elementami zewnętrznymi. Do wyprowadzenia 10 układu scalonego SAS 560 podłączony
jest czujnik dotykowy T (sensor), a
do wyprowadzenia 6 potencjometr
dostrojczy P, umożliwiający
dostrojenie do żądanego kanału. Do wyprowadzenia 9 dołączona jest lampka, która zaczyna świecić po dotknięciu
odpowiadającego jej sensora i tym samym sygnalizuje wybrany właśnie kanał. W
stanie spoczynkowym tego stopnia tranzystory T1, T9 i T13, które
odpowiadają wyprowadzeniom 10, 6 i 9,
pozostają zablokowane i nie przewodzą prądu.
Jeżeli w rezultacie dotknięcia sensora Ta dojdzie do zwarcia obu elektrod tego czujnika opuszkiem palca,
do czego wystarcza w zupełności rezystancja przejścia wynosząca około 20 MW, to
nastąpi wysterowanie tranzystorów T1
i T2. Przewodzący dotychczas
tranzystor T5 zostanie w wyniku tego
zatkany przez pracujący w charakterze diody tranzystor T3. Napięcie na kolektorze tranzystora T5 wzrośnie aż do wartości ograniczonej przez oddziałujący jak
dioda Zenera tranzystor T4.
Wzrastające napięcie kolektora T5
wysterowuje ponadto tranzystor T6,
tworzący wraz z T7 stopień różnicowy,
z którego wyjścia będą z kolei wysterowane tranzystory T8 i T9. Przewodzący prąd
tranzystor T9 uaktywnia potencjometr
dostrojczy, podłączony do wyprowadzenia 6.
Poza tym z wyjścia stopnia różnicowego T6/T7
następuje wysterowanie tranzystora T11
i dołączonego do niego tranzystora T12,
co sprawia, że tranzystor T13 staje
się przewodzący i powoduje zaświecenie lampki La, podłączonej do wyprowadzenia 9 układu scalonego SAS 560. Tranzystor T8 podaje ponadto, poprzez oddziałujący jak dioda Zenera tranzystor
T10 oraz dzielnik napięcia złożony z
rezystorów R8 i R9, określone napięcie na bazę tranzystora T7.
W ostatecznym rezultacie wszystkich tych procesów następuje więc
przełączenie na odbiór żądanego programu. Po usunięciu palca z czujnika
dotykowego Ta tranzystor T6 jest utrzymywany w stanie włączenia
przez tranzystor T7, na którego bazie
występuje napięcie polaryzujące, podane z tranzystora T8 poprzez tranzystor T10.
Tym samym w stanie przewodzenia pozostają również tranzystory T9 i T13.
Oznacza to samoczynne podtrzymanie stanu włączenia wybranego kanału, o czym
świadczy świecąca w dalszym ciągu lampka La.
Na wspólnym dla wszystkich stopni układu rezystorze sprzęgającym Rk pojawia się w stanie podtrzymania
napięcie równe 3 V.
Jeżeli nastąpi teraz uaktywnienie innego stopnia układu w efekcie
dotknięcia odpowiedniego sensora, to napięcie na rezystorze Rk wzrośnie na krótko do wartości 4,5 V
i spowoduje przerwanie poprzedniego stanu podtrzymania. Jednocześnie dojdzie do
włączenia nowego kanału, przyporządkowanemu dotkniętemu aktualnie sensorowi.
Tranzystor T14 występuje tylko
w układzie scalonym SAS 560. Po włączeniu zasilania odbiornika na rezystorze Rk nie pojawia się początkowo żaden
spadek napięcia, przez co baza tranzystora T14
znajduje się wówczas na potencjale
masy układu. Powoduje to taki sam efekt, jak dotknięcie przełącznika Ta, tzn. poprzez diodę utworzoną z
tranzystora T3 dochodzi do
zablokowania tranzystora T5 w
rezultacie czego następuje włączenie pierwszego kanału.
Na kolejnym rysunku przedstawiono schemat ideowy zespołu włączającego,
zbudowanego z układów scalonych SAS 560 oraz SAS 570 i umożliwiającego
wybieranie jednego spośród ośmiu kanałów. W zespole tym każdy z sygnałów, który
aktualnie wywołuje zaświecenie lampki określającej wybrany kanał, powoduje
także wysterowanie w głowicy w.cz. przełącznika diodowego, ustalającego zakres
przynależny wybranemu kanałowi. Można więc zaprogramować poszczególne
przełączniki dotykowe w dowolny sposób, przyporządkowując im kanały leżące w
zakresie I, III lub IV.
Aby ograniczyć do minimum prądy występujące w sensorach po ich dotknięciu
i zapewnić zgodność z odpowiednimi przepisami VDE nawet w tym przypadku, gdy
nastąpi jednoczesne dotknięcie palcami wszystkich sensorów, w szereg z
poszczególnymi czujnikami włączono rezystory R1 do R9, odznaczające się dużą wartością
rezystancji. Potencjometry PI do P8 dołączone są do wspólnego przewodu
sterującego poprzez diody odsprzęgające. Dioda D9, poprzez którą wszystkie potencjometry są dołączone do masy
układu, kompensuje współczynnik temperaturowy diod odsprzęgających.
Układy scalone SAS 560 i SAS 570 mogą być ponadto wykorzystane w systemie
zdalnego sterowania, po dołączeniu do nich cyfrowych układów logicznych oraz
licznika pierścieniowego.
Układy scalone realizujące podobne funkcje jak układy SAS 560 i SAS 570
produkowane są także przez firmę Texas Instruments i określane jako SN 16798
oraz SN 16799. Mogą one współpracować zarówno z sensorami działającymi w
omówiony sposób, jak również z tzw. sensorami jednopłytkowymi, które mają tylko
jedną elektrodę dotykową, uaktywnianą pojemnością występującą pomiędzy osobą
dotykającą sensor a ziemią.
Przestrajanie cyfrowe
Daleko idące zwiększenie komfortu strojenia głowicy w.cz. zapewniają
cyfrowe systemy przestrajania. W przypadku tych systemów numer żądanego kanału
(por. tablicę na str. 31) zostaje po prostu wprowadzony do odbiornika za pomocą
odpowiednich klawiszy. Oscylator kwarcowy oraz zespół dzielników częstotliwości
wytwarza na podstawie wprowadzonego numeru kanału sygnał o częstotliwości
wymaganej do odbioru wybranego kanału. Równocześnie na diody zapewniające
przestrajanie głowicy podaje się napięcie o wolno narastającej wartości, które
dokonuje przestrojenia głowicy. Odpowiedni układ porównania częstotliwości i
fazy powoduje przestrajanie głowicy tak długo, aż nastąpi pełna zgodność
częstotliwości oscylatora głowicy z częstotliwością oscylatora systemu
przestrajania, określoną numerem wybranego kanału. Tym samym odbiornik zostaje
dokładnie dostrojony do żądanej stacji nadawczej, nawet w przypadku, gdy stacja
ta nie emituje aktualnie żadnego programu.
Metoda przestrajania cyfrowego opiera się na dwóch podstawowych zasadach:
1. Synchronicznej pętli fazowej, określanej w
literaturze anglosaskiej jako Phase
Locked Loop (PLL),
2. Syntezy częstotliwości, tzn. uzyskiwania
dowolnej częstotliwości za pomocą oscylatora kwarcowego o stałej częstotliwości
i odpowiedniej konfiguracji dzielników częstotliwości.
PRZESZUKIWANIE
ZAKRESÓW I WYBIERANIE PROGRAMÓW
Zaprogramowanie na stałe poszczególnych klawiszy przełączających zespołu włączająco-programującego lub przełącznika kanałów
odznacza się niezaprzeczalnymi zaletami, jeżeli odbiornik telewizyjny
umieszczony jest na stałe w domu i może być dostrojony do miejscowych, dobrze
odbieranych stacji nadawczych. Inaczej problem ten przedstawia się w przypadku
odbiorników przenośnych, zabieranych ze sobą podczas podróży.
Głowica w.cz. odbiornika telewizyjnego przestrajana
jest za pomocą diod pojemnościowych. W przypadku przestrajania ręcznego do diod
tych doprowadzono napięcie stałe, zmieniające się w sposób ciągły. Po
przełączeniu na automatykę przeszukiwania zakresów następuje podanie na diody
strojeniowe głowicy napięcia piłokształtnego, o
przebiegu przedstawionym na rys. 3.46. Napięcie to dokonuje przestrojenia
całego zakresu w ciągu około 2,5 s, przy czym proces przestrajania zostaje
zatrzymany w przypadku odnalezienia w przestrajanym
zakresie stacji nadawczej, zapewniającej odpowiednio dobry odbiór. Zasada
działania takiej automatyki jest przedstawiona na schemacie blokowym
zamieszczonym poniżej.
Po ustawieniu przełącznika rodzaju pracy w
pozycji A (A = automatyka, H = przestrajanie ręczne) i po
naciśnięciu przycisku „Start" w układzie generatora przebiegów
piłokształtnych dochodzi do ładowania ze źródła prądu stałego kondensatora o
pojemności 3,3 pF, który spełnia
funkcję pamięci dostrojenia. Napięcie na tym kondensatorze narasta w sposób
przedstawiony na rys. 3.46. To piłokształtne napięcie przestraja głowicę w.cz.,
której sygnały wyjściowe doprowadzone są do wzmacniacza pośredniej
częstotliwości. Za każdym razem, gdy sygnał nośnej wizji pobrany z trzeciego
stopnia wzmacniacza p.cz. wizji wykaże koincydencję w układzie
dyskryminatora częstotliwości 38,9
MHz, przerwane zostaje za pośrednictwem bistabilnego przerzutnika ,,startu/stopu"
narastanie napięcia piłokształtnego i następuje utrwalenie uzyskanej w ten
sposób wartości napięcia strojącego. Zatrzymanie procesu przestrajania mogłoby
jednakże wystąpić również dla każdej z częstotliwości nośnych fonii. Dlatego
też przewidziano drugi układ koincydencji, który porównuje impulsy
synchronizacji linii. Tylko wówczas, gdy przy danym dostrojeniu nastąpi
jednocześnie zsynchronizowanie generatora odchylania poziomego, ma miejsce
dokładne dostrojenie do nośnej wizji o częstotliwości 38,9 MHz. Przeszukiwanie
zakresu jest wtedy zastopowane, zaś układ automatycznej regulacji
częstotliwości zapewnia dokładne dostrojenie do częstotliwości odnalezionej
stacji nadawczej. Usunięta zostaje ponadto blokada fonii i pojawia się obraz
wraz z towarzyszącym mu dźwiękiem. Stopień automatycznej regulacji
częstotliwości umożliwia poza tym utrzymanie niezmiennej wartości napięcia
strojącego, występującego na kondensatorze pełniącym funkcję pamięci
dostrojenia.
Aby automatyka przeszukiwania zakresów reagowała rzeczywiście tylko na
dobrze odbierane stacje nadawcze, zapewniono możliwość przestawiania
przełącznika czułości w pozycję „blisko".
Rozpatrywany układ obejmuje ponadto automatyczne przełączanie pomiędzy
zakresem I, III oraz UHF. Jeżeli odbierany aktualnie program nie podoba się i
nastąpi w związku z tym ponowne uruchomienie przeszukiwania zakresów poprzez
naciśnięcie przycisku ,,Start", to automatyka spowoduje przeszukanie
danego zakresu aż do końca. Dwa przerzutniki bistabilne powodują następnie
przełączenie diod określających wybór zakresu oraz ponowny start układu
wytwarzającego napięcie strojące.
Aby
wiadomo było, jaki zakres częstotliwości jest aktualnie przeszukiwany, w
rozpatrywanym układzie przewidziano pewien rodzaj wskaźnika strojenia,
złożonego z trzech grup lampek sygnalizacyjnych, symbolizujących zakresy I, III
i UHF.
Całkowity układ zawiera szereg interesujących stopni. Zrealizowany jest
on w postaci scalonej i obejmuje ponad 80 tranzystorów oraz sześć przerzutników
bistabilnych. Zalety rozpatrywanej automatyki przestrajania są szczególnie
wyraźne w przypadku odbiorników przenośnych. Ciągłe przestrajanie nie jest
jednak zbyt korzystne tam, gdzie chodzi dodatkowo o zapewnienie możliwości
bezpośredniego wyboru określonego programu. Dlatego też zwrócono się w kierunku
zasady przestrajania cyfrowego.
Start systemu przeszukiwania zakresów następuje w
rezultacie naciśnięcia jednego z trzech przycisków wyboru zakresów:
zakres VHF
I VHF
III UHF
kanały 2 do
4 5
do 12 21 do 68
Szybkie przeszukiwanie danego zakresu przechodzi w przypadku odnalezienia
sygnału telewizyjnego w powolne dostrojenie dokładne i kończy się w chwili
uzyskania optymalnego punktu dostrojenia, który zapewnia najlepszą ostrość
obrazu. Proces dostrajania można śledzić za pośrednictwem rozszerzającej się
skali wyświetlanej na ekranie. Ta termometryczna skala podaje również, w którym
miejscu znajdują się kanały o określonych numerach. Poprzez naciśnięcie
kolejnego przycisku w elektronicznej pamięci można zapisać uzyskaną wielkość
napięcia dostrojenia. Dzięki temu dostrojenie to może być później odtworzone w
każdej chwili za pośrednictwem sensorowych przycisków wyboru programów.
Uzyskana wielkość napięcia dostrojenia wyrażana jest w wartościach
binarnych i zapisywana w układzie pamięci zbliżonej do stosowanych w
mikrokomputerach. Aby ta elektroniczna pamięć mogła spełniać swoją funkcję,
konieczne jest jej ciągłe zasilanie. Napięcie zasilające tę pamięć uzyskiwane
jest z napięcia sieciowego również po wyłączeniu odbiornika wyłącznikiem
sieciowym. W odbiorniku znajduje się ponadto bateria sucha, która nawet w
przypadku wyciągnięcia wtyczki sieciowej z gniazdka umożliwia utrzymanie
zawartości pamięci w stanie niezmiennym przez wiele tygodni.
Zamiast piłokształtnego napięcia strojącego o przebiegu ciągłym,
wykorzystuje się tu w celu przestrajania głowicy w.cz. napięcie narastające
stopniowo, o przebiegu przedstawionym na rys. 3.49. To napięcie schodkowe,
które doprowadzono do diod pojemnościowych głowicy, wytwarzane jest za pomocą
generatora przebiegów prostokątnych oraz licznika cyfrowego. Napięcie to
narasta aż do wartości maksymalnej, osiągając 2048 stopni lub kroków. W
zakresie UHF, który rozciąga się na przestrzeni 400 MHz, oznacza to
rozdzielczość wynoszącą w przybliżeniu 200 kHz/krok. Tym samym maksymalny błąd
dostrojenia równy jest 100 kHz i musi być sprowadzony do zera za pomocą
automatycznej regulacji częstotliwości.
Ważna jest również szybkość przestrajania. Powinna być ona tak dobrana,
aby można było uzyskać na ekranie obrazy poszczególnych programów w czasie
pozwalającym na osiągnięcie ich właściwej jakości, przeszukiwanie zaś całego
zakresu nie trwało zbyt długo. Do przestrojenia w obrębie całego zakresu VHF
wybrano w związku z tym czas równy 20 s. Wobec jedenastu kanałów położonych w
tym zakresie oznacza to około 1,8 s/kanał. W zakresie UHF, w którym występuje
48 kanałów, przestrajanie trwa 80 sekund, co oznacza około 1,7 s/kanał.
Licznik cyfrowy dostarcza ze swej strony jedynie
impulsów odliczających bądź też sterujących. Z impulsów tych uzyskuje się w
kolejnym stopniu układu impulsy wyjściowe Uz,
których okres powtarzania równy jest 2 ms. Na początku ,,schodków"
impulsy wyjściowe Uz mają kształt
przedstawiony na rysunku.
W miarę zaś przestrajania zakresu stają się coraz
szersze, uzyskując postać przedstawioną na kolejnym rysunku.
Impulsy te wysterowują następnie tranzystor
przełączający. Poprzez rezystor umieszczony w obwodzie kolektorowym tego
tranzystora dochodzi do periodycznego dołączania wysokostabilnego napięcia
stałego o wartości 30 V do filtru dolnoprzepustowego. W rezultacie podania
impulsów sterujących o kształcie pokazanym na rys. “a” powyżej, na wyjściu tego
filtru powstaje schodek napięcia o niskiej wartości, gdy impulsy sterujące mają
zaś kształt zgodny z rys. “b”, napięcie wyjściowe filtru staje się odpowiednio
wyższe. W ostatecznym rezultacie powstaje napięcie strojenia głowicy,
charakteryzujące się ściśle określonym sposobem narastania.
Przedstawiony na kolejnym rysunku schemat blokowy wyjaśnia funkcję
całości rozpatrywanego układu. Szybki licznik Y zlicza w sposób ciągły impulsy dostarczane przez generator T, będący źródłem przebiegu
prostokątnego o częstotliwości l MHz. Sygnał wyjściowy tego licznika ma
charakter danych binarnych. Przyjęta w tym układzie liczba 2048 = 211 stopni
narastania napięcia oznacza 11 bitów, a więc licznik Y musi mieć 11 linii wyjściowych. Linie te są doprowadzone do
komparatora Z. W celu wszczęcia przeszukiwania zakresu należy nacisnąć jeden z
przycisków ,,Auf" (,,w górę") lub „Ab" (,,w dół"). W wyniku
tego na wejście licznika/rejestru przesuwnego X podane zostaną impulsy o częstotliwości 25 Hz, w przypadku
przeszukiwania zakresu UHF, lub o częstotliwości 100 Hz, w przypadku przeszukiwania
zakresu VHF. Częstotliwości tych impulsów określają wspomniane wcześniej czasy
przestrajania poszczególnych zakresów, równe odpowiednio 80 s lub 20 s. Jeżeli
po osiągnięciu dobrze odbieranej stacji dojdzie do zatrzymania procesu
przeszukiwania zakresu, to odpowiednia informacja binarna będzie zapamiętana w
rejestrze przesuwnym X.
Klawiatura wyboru kanałów składa się w rozpatrywanym przypadku z
mechanicznych przycisków zwiernych A
do D oraz l do 4, co umożliwia
zapisanie w pamięci układu 16 programów w rezultacie naciśnięcia dwóch
odpowiednich przycisków, np. A3, B4, C2. W
celu zapisania w pamięci wielkości napięcia dostrojenia odpowiadającego
odnalezionej właśnie stacji, należy przycisnąć np. A3, a ponadto przycisk S (pamięć). Poprzez logikę wejściową nastąpi
wówczas wybranie w pamięci M komórki
określonej adresem A3, w której pod
wpływem logiki zapisu/odczytu R
zostaną zapisane dane binarne, znajdujące się w rejestrze przesuwnym Xi odpowiadające wyszukanej stacji.
Aby uzyskać później normalny odbiór programu tej stacji wystarczy jedynie
nacisnąć kombinację przycisków A3.
Logika wejściowa L wybierze wówczas
odpowiedni adres pamięci M. Dane
binarne zgromadzone w pamięci M pod
tym adresem zostaną następnie przekazane do rejestru przesuwnego X, który za pośrednictwem komparatora Z
spowoduje wytworzenie odpowiedniego napięcia dostrojenia głowicy w.cz.
Rozpatrywany system obejmuje jeszcze cały szereg innych funkcji realizowanych w
sposób cyfrowy, jak np. sterowanie 64-stopniową regulacją głośności, jaskrawości
oraz nasycenia kolorów, a ponadto umożliwia zapisywanie w pamięci uzyskanych
wartości nastawienia tych parametrów. Podczas właściwego przeszukiwania
zakresów następuje poza tym automatyczne przełączenie na przestrajanie zakresu
UHF po zakończeniu przestrajania w obrębie zakresu VHF.
Automatyczne przestrajanie cyfrowe opiera się na
zasadzie regulacji, która jest zbliżona do zasady działania układu porównania
fazy. W celu zmniejszenia trudności wynikających z bezpośredniego przetwarzania
bardzo wielkiej częstotliwości (wartości rzeczywistej) sygnału oscylatora
głowicy, poddaje się tę częstotliwość podziałowi w ośmiu kolejnych
przerzutnikach bistabilnych, z których każdy dokonuje podziału tej
częstotliwości w stosunku 2:1. Ponieważ 28=256, to w rezultacie
powstaje nowa wartość rzeczywista częstotliwości, a mianowicie: freal=f0/256.
Częstotliwość
oscylatora f0, która w przypadku np. kanału 9 jest równa 242,15 MHz,
sprowadzono w ten sposób do wartości:
242150:256=946 kHz, którą można przetwarzać w dalszym ciągu o wiele
łatwiej.
Częstotliwość ta jest następnie doprowadzona do komparatora, który
obejmuje również cyfrowy licznik częstotliwości. Licznik ten zamienia podany na
jego wejście nieprzerwany ciąg impulsów, na kodowaną binarnie wartość liczbową.
Jako wymagana wartość częstotliwości oscylatora w danym kanale trafia do
komparatora odpowiednia, również kodowana binarnie, wartość liczbowa. Dla
wszystkich kanałów, których odbiór umożliwia głowica, te wartości liczbowe ustalono
wcześniej i zgromadzono w pamięci stałej, skąd poszczególne z nich mogą być
pobierane za pośrednictwem klawiatury.
Komparator powoduje, że napięcie dostarczane przez wzmacniacz regulacyjny
w celu dostrojenia głowicy ma najpierw charakter narastający. Gdy w
komparatorze stwierdzono następnie równość wartości rzeczywistej i wymaganej,
dochodzi do ustalenia się stanu równowagi. Nie jest to równość fazy,
występująca w przypadku układu PLL, lecz jedynie równość częstotliwości, co
jednakże wystarcza w zupełności do uzyskania dokładnego dostrojenia. Napięcie
strojące głowicę zostaje utrzymane na poziomie, przy którym wystąpiła równość
częstotliwości, a tym samym głowica zostaje prawidłowo dostrojona w sposób
automatyczny.
Tego typu system przestrajania, który może działać również w układzie
zdalnego sterowania, opracowano w firmie Valvo i zastosowano w odbiornikach
telewizyjnych pod określeniem TRD — Tuning
Remote Digital.
Na schemacie blokowym przedstawionym na rys. pokazano właściwy układ
realizujący przestrajanie głowicy w tym systemie.
Firma Valvo określa tę metodę przestrajania jako Digital Channel Selection tzn. cyfrowe wybieranie kanałów. W celu
praktycznej realizacji tej metody opracowano trzy układy scalone IS 1, IS 2
oraz IS 3.
Za pośrednictwem odpowiedniego obwodu sprzężonego z oscylatorem głowicy
następuje wydzielenie części napięcia wyjściowego oscylatora. Jest ono
wzmocnione później w układzie scalonym IS 3, po czym dochodzi do podziału
częstotliwości tego napięcia w stosunku 1:256. Występujące w obszarze środkowym
zakresu VHF częstotliwości oscylatora o wartościach równych około 200 MHz są w
rezultacie tego przekształcone na ciągi impulsów o częstotliwościach około 700
kHz. Można je łatwiej przetwarzać w układach cyfrowych.
Częstotliwość uzyskana na wyjściu dzielnika l:256 jest następnie
doprowadzona do układu scalonego IS 2, gdzie trafia poprzez odpowiednia bramkę
na wejście cyfrowego licznika częstotliwości. Czas otwarcia tej bramki ustalany
jest przy wykorzystaniu sygnału z oscylatora kwarcowego, pracującego z
częstotliwości 4 MHz.
Występujący w układzie IS 2 licznik częstotliwości stanowi pewnego
rodzaju wstępny rejestr wyboru kanału. W przynależnej do tego licznika pamięci
stałej zgromadzone są w postaci binarnej dane określające kanały, które można
wybrać za pomocą tego systemu. Dane odnoszące się do żądanego aktualnie kanału
uzyskiwane są z pamięci stałej poprzez naciśnięcie odpowiedniego przycisku i
określają następnie wartość, przy której dochodzi do zatrzymania zliczania
impulsów przez licznik. Napięcie doprowadzone do diod pojemnościowych głowicy i
zapewniające jej przestrojenie jest wytwarzane w podobny sposób, jak w innych
systemach tego typu, tzn. za pośrednictwem licznika wyznaczającego raster
czasowy. Jeżeli wystąpi zgodność danych binarnych reprezentujących
częstotliwość oscylatora głowicy z informacjami zapisanymi w pamięci stałej, to następuje utrwalenie uzyskanej
wartości napięcia strojącego, niewielkie zaś niedokładności dostrojenia są
niwelowane za pomocą impulsów dokładnego dostrojenia.
Cały system umożliwia realizację wielu dodatkowych funkcji. Jedną z nich
stanowi wyświetlanie numeru wybranego kanału na ekranie odbiornika. Poza
elektronicznym przeszukiwaniem zakresów, można także dokonywać wyboru żądanego
kanału w sposób bezpośredni, tzn. naciskając w pozycji,,Wybór kanału" te
przyciski klawiatury, które określają dwucyfrowy numer żądanego kanału.
Automatyka systemu zapewnia wówczas wyszukanie tego kanału oraz optymalne
dostrojenie. Rozpatrywany system umożliwia poza tym regulację oraz zapisywanie
w pamięci wartości takich parametrów analogowych, jak głośność, jaskrawość,
nasycenie kolorów oraz kontrast. Kompletny system, który obejmuje także zdalne
sterowanie, składa się z dziesięciu układów scalonych. W celu zachowania
zawartości pamięci także w przypadku przerwania zasilania sieciowego
przewidziano w urządzeniu zasilanie awaryjne z niewielkiego ogniwa
niklowo-kadmowego.